Tot nu toe gingen de artikelen op mijn blogpagina met name over het hoger onderwijs. Flexibilisering is echter net zo veel, en misschien zelfs nog wel prominenter, aanwezig in het mbo. Bij MBO Digitaal verscheen daarvoor eind 2022 in het kader van Publicaties Doorpakken nog een hele handige handreiking: de reisgids onderwijslogistiek. In deze blogpost beschrijf ik de reisgids in het kort.

Er is bewust gekozen voor de naam reisgids. Het gaat hierbij niet om de reis van de student, maar meer om de reis die de school en de organisatie van het onderwijs moeten afleggen om tot flexibel of modulair onderwijs te komen. Er wordt daarbij ingegaan op het wat: welke stappen moeten er gezet worden?

De zes stappen zijn heel logisch geordend en sluiten aan bij de onderdelen Richten, Inrichten en Verrichten. Deze stappen hebben zeer zeker ook raakvlakken met de besturingsniveaus Strategisch, Tactisch en Operationeel. De zes stappen worden hieronder beschreven.

• Ambitie. Bepaal de ambitie die je hebt. Maak persona’s en scenario’s. Het is echt heel belangrijk om deze ambitie scherp te hebben, zodat je als organisatie allemaal hetzelfde doel voor ogen hebt. Flexibilisering en modularisering kan heel veel verschillende invullingen hebben. Hoe ziet de invulling eruit voor jullie school?
• Principes. Vertaal de ambitie naar principes waarmee flexibilisering en modularisering georganiseerd gaan worden. Dit is kortgezegd de meer concrete vertaling van de ambitie naar onderwijslogistieke principes.
• Impact op initiële student. Breng in kaart wat de impact van de scenario’s en principes zal zijn op de initiële student. Je kunt hierbij de MORA als referentiemodel gebruiken om de impact weer te geven. Hier worden in de reisgids ook concrete voorbeelden van gegeven.
• Impact op de post-initiële student. Flexibilisering en modularisering is misschien nog wel van meer toegevoegde waarde voor de post-initiële student dan voor de initiële student. Geef aan wat de (extra) impact is, en geef aan welke scenario’s en principes met name van toepassing zijn op de post-initiële student.
• Succesfactoren. Er zijn een aantal best practices opgesteld en opgetekend in de reisgids. Deze succesfactoren kunnen je zeker helpen bij het invoeren van meer flexibel en modulair onderwijs binnen je mbo-instelling. Er zijn er 12 beschreven, zoals werken met één format voor de onderwijscatalogus, en het kiezen voor een referentiearchitectuurmodel (MORA).
• IST & SOLL. De laatste, maar ook zeker een hele belangrijke stap. Schets hoe de organisatie van het onderwijs er nu uit ziet, en waar je naartoe wil volgens de ambitie. Zo kun je zien wat de kloof is en wat er moet veranderen om de ambitie te verwezenlijken.

Voor elk van de stappen voorziet de Reisgids in advies over op welke manier je de stappen kunt invullen. Niet over het hoe, maar wel over het wat. De enige uitzondering daarop zijn de succesfactoren. Maar ook die moet je nog leggen naast je eigen ambitie, en de impact die er zal zijn voor de studenten. In wat voor sessies en gremia je dat het beste kunt doen, wordt ook nog beschreven in de reisgids.

Naar mijn mening is de reisgids echt een hele handige handreiking voor scholen die wat willen met flexibilisering en/of modularisering. En dat zijn er nogal wat. Ik schrijf hier bewust ‘die wat willen met’ want veel concreter is de ambitie vaak niet. Deze handreiking helpt de school om het veel concreter te maken, en echt toe te komen aan wat de SOLL situatie is, en wat er moet veranderen ten opzichte van de IST. Zonder de school iets op te dringen en zonder ervoor te zorgen dat alle scholen hetzelfde gaat doen, zorgt deze handreiking ervoor dat het wiel niet telkens opnieuw uitgevonden hoeft te worden. Er kan voor elke school wat anders uitkomen. En juist omdat het zo praktisch is, is het mijns inziens ook te vertalen naar een situatie voor middelbaar en hoger onderwijs. Echt een flexibele tool, dus.